"12 năm từ khi nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi gặp sự cố do sóng thần ở đông bắc Nhật Bản,àicánócgieohyvọngchongưdâlivebongda không có mấy tin tức tốt lành", ngư dân Masahiro Ishibashi tâm sự trên bến cảng Matsukawaura, thành phố Soma, tỉnh Fukushima, hồi tháng một.

Hợp tác xã nơi ông làm việc đối mặt lệnh hạn chế đánh bắt nghiêm ngặt. Người tiêu dùng cũng tránh xa các sản phẩm có nguồn gốc từ Fukushima vì lo ngại nhiễm phóng xạ.

Do đó, khi cá nóc hổ xuất hiện trong lưới đánh cá, họ nhìn thấy tia hy vọng. Cá nóc thường được ăn sống trong các nhà hàng cao cấp ở Nhật Bản, nơi đầu bếp phải có giấy phép chứng nhận biết cách chế biến cá nóc ăn toàn.

Bây giờ, mỗi buổi sáng tại cảng Matsukawaura, cách nhà máy điện khoảng 50 km về phía bắc, thuyền viên tấp nập khuân những sọt cá nóc hổ lên bờ. "Chúng tôi đang đánh bắt loài cá mới, rất hấp dẫn, thu hút người tiêu dùng. Chúng tôi có thể cho họ thấy cá vùng Fukushima giờ đã an toàn và ngon miệng", Ishibashi, 43 tuổi, nói.

5 năm trước, ngư dân ít khi đánh bắt được cá nóc hổ ngoài khơi Fukushima. Chính quyền địa phương cho rằng nhiệt độ nước ấm hơn bình thường có thể đã thúc đẩy loài cá này phát triển mạnh.

Tuy nhiên, sản lượng đánh bắt cá tăng lên chủ yếu nhờ kỹ thuật học được từ ngư dân ở Yamaguchi. Kỹ thuật giúp Fukushima thu về gần ba tấn cá nóc hổ năm 2019. Con số này tăng gấp 10 lần năm 2022 sau khi lệnh hạn chế đánh bắt cá được dỡ bỏ nhờ hoàn tất quy trình đánh giá phóng xạ toàn diện.

Nhưng cộng đồng ngư dân đang e ngại khi nhà máy Fukushima dự kiến bắt đầu xả nước thải phóng xạ xuống biển trong năm nay. Hơn một triệu tấn nước trữ trong bể chứa tại nhà máy là hỗn hợp nước ngầm ô nhiễm, nước biển, nước mưa, nước sử dụng để làm mát. Chúng được xử lý để loại bỏ các nguyên tố phóng xạ.

Nhà máy đang hết bể chứa và Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) ủng hộ kế hoạch xả thải. Nước thải vẫn chứa phóng xạ nhưng ở mức độ mà chính phủ, lãnh đạo nhà máy và IAEA cho là an toàn, vì sẽ được pha loãng trước khi thải ra ngoài trong vài thập kỷ qua đường ống dài một km.

Ủy ban giám sát của IAEA sẽ theo dõi công tác xả thải "cho tới khi chúng tôi chắc chắn công việc hoàn thành như kế hoạch, phù hợp các tiêu chuẩn an toàn của IAEA", chủ tịch ủy ban giám sát Gustavo Caruso hồi tháng 1 tuyên bố.

TEPCO, công ty vận hành nhà máy, cũng thử nghiệm nuôi cá trong nước xả thải đã qua xử lý để kiểm tra an toàn. Tuy nhiên, các nước láng giềng Hàn Quốc và Trung Quốc bày tỏ e ngại nước thải có thể tác động xấu đến môi trường, còn những ngư dân như Ishibashi lo lắng người tiêu dùng sẽ tẩy chay sản phẩm.

"Chúng tôi lo rằng danh tiếng của thủy hải sản Fukushima có thể lại xấu đi", ông nói. "Nhưng chính phủ đã cho phép xả thải. Chúng tôi không thể chấp nhận, cảm thấy vô cùng bất lực".

Sau thảm họa, thỏa thuận cho phép ngư dân Fukushima đánh bắt ở vùng biển ngoại tỉnh và ngược lại bị hủy bỏ. Tổng sản lượng đánh bắt ở cảng Matsukawaura bằng 20% so với mức trước năm 2011.

Dù quy định kiểm tra phóng xạ với thủy hải sản Fukushima đã được nới lỏng năm 2021, cơ quan ngư nghiệp của khu vực vẫn kiểm tra sản phẩm kỹ càng, áp đặt tiêu chuẩn cao hơn so với tiêu chuẩn quốc gia.

Tiêu chuẩn này cũng được áp dụng với cá nóc hổ, loại sản phẩm mà những người điều hành khách sạn như Yoshimasa Kanno, 48 tuổi, hy vọng sẽ thu hút khách du lịch quay lại Fukushima.

"Chúng tôi từng phục vụ cua tuyết vào mùa đông, món nổi tiếng ở đây. Nhưng từ sau thảm họa, ngư dân không thể đánh bắt nhiều vì không được phép rời khỏi vùng biển Fukushima", Kanno nói.

Kanno, người cũng là đầu bếp chế biến hải sản giàu kinh nghiệm, rất vui vì nguồn cung cá nóc hổ ở Fukushima dồi dào. Trong căn bếp ở khách sạn Minatoya, thành phố Soma, ông cẩn thận loại bỏ các bộ phận chứa nọc độc trên cá nóc hổ rồi cắt thành sashimi và chế biến món cá chiên giòn.

"Món này rất ngon, giá hợp lý", Kanno giới thiệu.

Hồng Hạnh(Theo AFP)